بررسی تاریخچه اقتصادی، سیاسی، مذهبی و.. استانبول

تاریخچه استانبول

استانبول بزرگترین شهر ترکیه است و در میان 15 شهر بزرگ جهان قرار دارد. این شهر در تنگه بسفر واقع شده است و کل منطقه شاخ طلایی، یک بندر طبیعی را پوشش می‌دهد. استانبول به دلیل وسعتش هم به اروپا و هم در آسیا گسترش می‌یابد. این شهر تنها کلان شهر جهان است که در بیش از یک قاره قرار دارد.

شهر استانبول از نظر جغرافیایی مهم است، زیرا تاریخچه‌ای طولانی دارد که ظهور و سقوط مشهورترین امپراتوری های جهان را در بر می‌گیرد. استانبول به دلیل حضور در این امپراتوری‌ها نیز دستخوش تغییرات اسمی مختلفی شده است از جمله:

• بیزانس
• امپراتوری روم
• امپراتوری روم شرقی
• امپراتوری لاتین
• امپراتوری عثمانی
• جمهوری ترکیه
• استانبول امروز

به هرحال استانبول امروزی مملو از جاذبه‌های متعدد برای گردشگر خارجی است. از ویژگی‌های جغرافیایی و آب و هوایی گرفته تا کافه‌ها، رستوران‌ها(آشنایی با رستوران‌های استانبول)، آثار تاریخی، فرودگاه‌های مدرن و … . استانبول حتی از نظر فرهنگی، ورزشی و پزشکی نیز گاه بستر رویدادهایی می‌شود که علاقمندان سراسر  جهان را به خود جذب می‌کند.

اگر دوست دارید استانبول را از نزدیک ببینید، تور استانبول از مشهد یک فرصت استثنایی برای شماست.

تاریخچه استانبول زیر ذره بین

در تاریخچه استانبول چنین آمده است که اولین ساکنان این شهر در هزاره دوم پیش از میلاد مسیح در آن ساکن شدند. این افراد بخش آسیایی شهر را برای سکونت انتخاب کردند و نام اولیه این شهر را بیزانس گذاشتند.

این نام احتمالا از پادشاه مگارا بیزاس گرفته شده است که مستعمره‌نشینان خود را به استانبول فعلی آورد تا در تنگه بسفر، شهری که مستعمره‌اش بود را به نام یونانی بیزانتیوم نامگذاری کند.

در قرن ششم قبل از میلاد پارسیان بر این شهر حکمرانی کردند و پس از آن اسکندر مقدونی پس از قرن چهارم قبل از میلاد آن را تصرف کرد که تا قرن دوم قبل از میلاد، وارث یک حکومت صلح‌آمیز بود.

در سال 193 پس از میلاد امپراتور روم Septimus Severus شهر را فتح کرد و تا قرن چهارم پس از میلاد تحت فرمانروایی روم باقی ماند، زمانی که امپراتور کنستانتین کبیر ، بیزانس را پایتخت کل امپراتوری روم کرد و نام خود را به آن داد، قسطنطنیه و امپراتوری روم شرقی بیزانس نامیده شد.

در تاریخچه استانبول آمده است که امپراتورانی که برای نخستین بار بر بیزانس حکومت می‌کردند، شهر خود را با گنجینه‌های باستان جهان پر می‌کردند.

 در سال 532 در زمان سلطنت ژوستینیانوس اول، شورشی‌ها شهر را ویران کردند. درست پس از همین اتفاق، شهر بازسازی شد و معماری‌های طلایی رقم خورد. سازه‌های برجسته‌ای مانند ایاصوفیه، یادگاری از عصر طلایی بیزانس است.

تاریخچه استانبول مانند تمامی شهرهای استراتژیک باستانی مملو از دسیسه‌ها و اتفاقات ریز و درشت است. این شهر در قرن‌های هفتم و هشتم توسط اعراب و در قرن‌های نهم و دهم توسط بربرها محاصره شد، طی جنگ صلیبی چهارم بین سال‌های 1204-1261 تمام ثروت استانبول نابود و غارت شد و پس از این دوران، قسطنطنیه نه ثروت و نه قدرت سابق خود را به دست نیاورد.

در سال ۱۴۵۳ بود که ترک‌های عثمانی به رهبری سلطان مهمت دوم، قسطنطنیه را فتح کردند. این شهر پس از این فتح، اسلامبول نام گرفت و پایتخت امپراتوری عثمانی شد.

 کلمه استانبول از ترکیب اسلامبول به معنای شهر اسلام به زبان ترکی و ایس تین پولین به معنای در شهر در زبان یونانی به وجود آمد.

در تاریخچه استانبول چنین آمده است که حکومت عثمانی تا جنگ جهانی اول ادامه داشت تا اینکه استانبول توسط نیروهای متفقین اشغال شد. پس از سال‌ها مبارزه به رهبری آتاتورک علیه نیروهای اشغالگر، جمهوری ترکیه در سال 1923 رسمیت یافت و پایتخت به استان آنکارا منتقل شد . اما استانبول به طور چشمگیری به گسترش خود ادامه داده است و امروز نیز از برترین شهرهای مدرن جهان محسوب می‌شود.

استانبول پس از فتح

 سلطان محمد فاتح بلافاصله پس از فتح کار ساخت و ساز را آغاز کرد و برقراری نظم را تضمین کرد. از جمله، او به نوسازی دیوارهای شهر و ایاصوفیه پرداخت. از آثار مهمی که در زمان او ساخته شده و تا به امروز در استانبول دیده می‌شود، می‌توان به کاخ توپکاپی، بازار بزرگ و همچنین سیستم های آب‌رسانی اشاره کرد که آب را از سرچشمه های جنگل بلگراد به داخل شهر هدایت می‌کرد.

 علاوه بر این‌ها در تاریخچه استانبول آمده است که در زمان او، یتیم خانه‌ها، غذاخوری‌ها، اقامتگاه‌ها و کاروانسراهای زیادی ساخته شد.

 در سال 1459 استانبول به چهار واحد اداری تقسیم شد. هر واحد دارای مشخصات جمعیتی متفاوتی بود. مقر اداره شهر، یکی از همین  واحدها بود و در داخل حصار شهر قرار داشت. پس از آتش‌سوزی بزرگ پایتخت قدیمی ادرنه در سال 1457، میزان مهاجرت به استانبول به سرعت افزایش یافت و 50 سال پس از فتح، استانبول به بزرگترین شهر اروپا تبدیل شد.

در قرن شانزدهم، شهر دچار زلزله شدیدی شد و آسیب زیادی دید. زمین لرزه‌ای که 45 روز به طول انجامید، هزاران ساختمان و بنای تاریخی را ویران کرد و از برجای گذاشتن یک مناره هم دریغ نکرد. با کمک 80000 نفری مردم، سلطان بیازیت دوم در سال 1510 شهر زلزله زده و ویران را بازسازی کرد. قدمت بیشتر بناهای تاریخی باقی مانده که اکنون می،توانید با سفر به استانبپل از آن‌ها بازدید کنید، به این دوره باز می‌گردد.

در تاریخچه استانبول چنین آمده است که استانبول در زمان سلیمان باشکوه طی سال‌های 1520-1566، پایتخت یک امپراتوری عظیم بود که از مجارستان از طریق بلگراد تا بغداد و تا شمال آفریقا امتداد داشت. در سال 1517، زمانی که عثمانی‌ها موفق به فتح مصر شدند، خلافت به استانبول آورده شد. بدین ترتیب این شهر مرکز کل جهان اسلام شد. بین قرن 16 و 18 امپراتوری عثمانی در اوج قدرت خود بود. این امر در انواع کاخ‌ها و مساجد که توسط معمار معمار سینان، معروف ترین معمار عثمانی ایجاد شده است، منعکس شد.

 همچنین قدمت مسجد سلیمانیه که در سال 1557 تکمیل شد به همین زمان باز می گردد.

بلاخره استانبول یا قسطنطنیه؟!

استانبول حداقل 5000 سال است که مسکونی بوده است. در سال 330، کنستانتین، امپراتور روم، پایتخت شرقی امپراتوری روم را به مستعمره یونانی که در آن زمان بیزانس نامیده می شد، منتقل کرد.

ابتدا آن را “روم جدید” نامیدند، اما سپس به قسطنطنیه به معنای “شهر کنستانتین” تغییر یافت. در سال 1453 عثمانی‌ها که اکنون ساکنان اصلی کشور ترکیه هستند و اساسا ترک‌های کنونی، عثمانی بوده‌اند، شهر را تصرف کردند و نام آن را اسلامبول به معنی شهر اسلام گذاشتند.

در دهه 1930، خدمات پستی ترکیه قانونی را وضع کرد که به طور رسمی نام تنها استانبول را اعلام کرد.

مهم‌ترین رویدادهای تاریخی استانبول:

در این بخش به بیان تاریخچه استانبول بر اساس رویدادها و سال وقوع می‌پردازیم و توضیحاتی درباره هر یک ارائه خواهیم داد.

۱۷٠۳- قیام جنیچر

تمام قدرت های بزرگ کلاس‌های نظامی خود را داشتند و نیروهای ویژه تربیت می‌کردند.

 در امپراتوری عثمانی، اینها جنیچرها بودند، در روسیه قزاقها. سازماندهی سپاه جانیچرها به معنی ارتش جدید، بر اساس دو ایده اصلی بود: دولت تمام محتوای جانیچرها را به عهده گرفت، به طوری که آن‌ها می‌توانستند تمام وقت خود را به آموزش رزمی اختصاص دهند.

لذا آیین جنگجویی حرفه‌ای و متحد در برادری نظامی-مذهبی(اماکن مذهبی استانبول) در آنان تقویت شد. علاوه بر این، حکومت سلطان به حمایت نظامی نیاز داشت که فقط به قدرت عالی وفادار باشد و نه هیچ کس دیگری.

طبق اسنادی که حاوی مطالبی درباره تاریخچه استانبول هستند، ایجاد سپاه جانیچرها با فتوحاتی که عثمانیان به راه انداختند، امکان پذیر شد که منجر به انباشت ثروت زیادی در میان سلاطین شد. ظهور جانیچرها با نام مراد اول (1359-1389) مرتبط است که برای اولین بار لقب سلطان را به خود اختصاص داد و با ایجاد امپراتوری عثمانی، تعدادی فتوحات بزرگ در آسیای صغیر و شبه جزیره بالکان انجام داد.

 در زمان مراد شروع به تشکیل ارتش جدید کردند که بعدها به نیروی ضربتی ارتش ترکیه و نوعی گارد شخصی سلاطین عثمانی تبدیل شد. جنیچرها شخصاً به سلطان تسلیم شدند و از خزانه حقوق دریافت کردند و از همان ابتدا جزء ممتاز ارتش ترکیه شدند.

 1754 – آغاز دوره باروک عثمانی

معماری باروک عثمانی بخشی از تاریخچه استانبول است و دوره‌ای از معماری عثمانی در قرن 18 و اوایل قرن 19 بود که تحت تأثیر معماری باروک اروپایی قرار گرفت . پیش از تغییرات دوره لاله‌ها، این سبک نشان دهنده انحراف قابل توجهی از سبک کلاسیک معماری عثمانی بود و اشکال تزئینی جدیدی را به انواع ساختمان های عمدتاً سنتی عثمانی معرفی کرد.

 این سبک در دهه 1740 در زمان سلطنت محمود اول یانی بین سال‌های 1730-1754 ظهور کرد و مهمترین بنای اولیه آن مسجد نوروسمانیه بود که در سال 1755 تکمیل شد. بعداً در قرن 18 انواع ساختمان‌های جدید نیز بر اساس تأثیرات اروپایی معرفی شدند.

آخرین بناهای تاریخی کاملاً باروک، مانند مسجد نصرتیه ، توسط محمود دوم بین سال،های 1808-1839  در اوایل قرن 19 ساخته شد، اما در این دوره سبک‌های جدید تحت تأثیر اروپایی‌ها معرفی شدند و جایگزین باروک شدند.

1826 – تلاش های دولت مرکزی عثمانی برای تثبیت امپراتوری که تحت فشار کشورهای اروپایی از طریق اصلاحات است.

بر اساس مستنداتی درباره تاریخچه استانبول، در اوایل قرن نوزدهم، جانیچرها در برابر پذیرش اصلاحات اروپایی توسط ارتش عثمانی مقاومت کردند. این غائله در ژوئن 1826 به پایان رسید. جانیچرها با اطلاع از تشکیل نیروهای جدید و غربی، شورش کردند. سلطان محمود دوم به شورشیان اعلان جنگ داد و به دلیل امتناع آنها از تسلیم، آتش توپ را به پادگان‌های آن‌ها شلیک کرد. بیشتر جانیچرها کشته شدند و کسانی که به اسارت درآمدند اعدام شدند.

1836 – ساخت اولین پل بر روی شاخ طلایی

1875 – شروع اولین خط زیرزمینی شهر، مترو فونیکولار “Tünel”

1894 – زلزله شدید

1919-1923 – سقوط امپراتوری عثمانی. اشغال قسطنطنیه (محاصره متفقین در پایان جنگ جهانی اول). جنگ استقلال ترکیه تا سال 1922 به رهبری مصطفی کمال آتاتورک. ترکیه استقلال خود را به دست آورد. در تاریخچه استانبول آمده است که در سال 1923 جمهوری اعلام شد و آنکارا پایتخت انتخاب گردید. اصلاحات متعددی از جمله لغو سلطنت عثمانی، معرفی الفبای لاتین و اعطای حق رای به زنان به دنبال داشت.

1935 – تبدیل ایاصوفیه به موزه

ایاصوفیه که در اصل به عنوان یک کلیسای ارتدوکس مسیحی ساخته شده بود و قرن‌ها به این منظور خدمت می‌کرد، پس از فتح قسطنطنیه در سال 1453 توسط عثمانی‌ها به یک مسجد تبدیل شد. در سال 1934، توسط مصطفی کمال آتاتورک، رهبر سکولاریست ترکیه، به عنوان موزه معرفی شد.

1973 – افتتاح اولین پل بسفر. طبق تاریخچه استانبول این شهر در این سال در حال تبدیل شدن به یک کلان شهر بود که این نیز جنبه‌های منفی خود را داشت: جمعیت بیش از حد و زیرساخت‌ها ناکافی بود.

1988 – افتتاح دومین پل بسفر. روز به روز بر جمعیت استانبول افزوده می‌شد.

2000 – افتتاح اولین متروی مدرن

2010 – استانبول به عنوان پایتخت فرهنگی نامگذاری شد

استانبول که به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا برای سال 2010نامگذاری شد، با آتش بازی‌های دیدنی، نمایش‌های نور، اجراهای فرهنگی و کنسرت، این موفقیت را جشن گرفت.

این مراسمات  در هفت نقطه در سراسر شهر ترتیب داده شد که یادآور نماد هفت تپه‌ای بود که استانبول باستانی بر روی آن‌ها ساخته شده است.

اتحادیه اروپا استانبول را به همراه پچ در مجارستان و اسن در آلمان  به عپوان پایتخت فرهنگی انتخاب کرد. استانبول با میراث غنی و زندگی شهری خود در حال حاضر به عنوان یکی از پایتخت‌های بزرگ فرهنگی جهان شناخته شده است.

استانبول برای کسب این عنوان، کیف، پایتخت اوکراین را شکست داد و به آخرین پایتخت فرهنگی اروپا در خارج از اتحادیه اروپا تبدیل شد. پس از سال 2010، شهرهای غیر اتحادیه اروپا دیگر نتوانستند برای دریافت این عنوان درخواست دهند.

2012 – استانبول به عنوان پایتخت ورزش اروپا انتخاب شد

جمع‌بندی

مطالعه تاریخچه استانبول فقط برای علاقمندان به تاریخ نیست، اگر دوست دارید به استانبول سفر کنید، دانستن تاریخ این شهر سبب می‌شود تا نگاهی عمیق‌تر به موقعیت جغرافیایی و آثار باستانی آن داشته باشید.

با دانستن تاریخچه استانبول به خوبی می‌توانید تشخیص دهید کدام آثار دیدنی این شهر متعلق به کدام حکومت است و تاریخ و‌ تمدن مردمان این شهر به چه دوره‌ای باز می‌گردد.

با ثبت نام در تور استانبول از مشهد فرصت سفر به یکی از مدرن‌ترین شهرهای اروپا را از آن خود می‌کنید.